Wat is een stapedotomie?
Een stapedotomie is een ingreep die kan worden uitgevoerd in het geval van gehoorverlies door fenestrale otosclerose (ook 'verkalking' van de stijgbeugel genoemd), en dit om het gehoor te verbeteren. Deze ingreep valt daarom ook onder de functionele oorheelkunde. De vastzittende stijgbeugel (stapes) wordt gedeeltelijk verwijderd (pootjes en kopje) en er wordt een op maat gemaakte opening in de voetplaat gemaakt met een boortje of met de laser. Vervolgens wordt er een kunststof prothese (piston) geplaatst in deze opening die vastgemaakt wordt aan het aambeeld. Op deze manier wordt de gehoorbeentjesketen terug intact gemaakt en kunnen de trillingen van het trommelvlies weer efficiënt worden doorgegeven aan het slakkenhuis. Bij een stapedectomie daarentegen wordt de volledige stijgbeugel verwijderd en wordt het defect afgesloten met behulp van een bloedvat ent. Vervolgens wordt een prothese geplaatst. Een stapedectomie wordt principieel niet uitgevoerd op onze dienst.
Voor de ingreep
De patiënten worden meestal de ochtend van de ingreep opgenomen in het ziekenhuis. Bij een oorontsteking wordt de operatie uitgesteld. Indien de ingreep gebeurt onder algehele narcose dient men de dag van de ingreep volledig nuchter te zijn (vanaf 0u00).
De ingreep
De ingreep gebeurt meestal onder algehele narcose, maar kan soms ook onder lokale verdoving worden uitgevoerd. De ingreep gebeurt doorheen de gehoorgang. De huid van de gehoorgang wordt verdoofd. Er wordt een insnede in de huid van de gehoorgang gemaakt (zogenaamde Rosenincisie). De huid wordt samen met een deel van het trommelvlies opzij geklapt zodat de beentjesketen met het ovale en ronde venster zichtbaar wordt. Meestal moet de smaakzenuw of chorda tympani wat worden verlegd en vaak moet er wat bot van de gehoorgangrand worden weggenomen om een perfect zicht te krijgen. De keten wordt gecontroleerd op zijn beweeglijkheid. Indien de diagnose van otosclerose wordt bevestigd, wordt de bovenbouw van de stijgbeugel weggenomen en wordt er een gaatje in de voetplaat van de stijbeugel gemaakt met micro-instrumeten, een boortje of met de laser. Vervolgens wordt er een kunststof prothese (Teflon piston) geplaatst in deze opening. De piston wordt vast gemaakt aan het aambeeld (incus) zodat de continuïteit van de gehoorbeentjesketen is hersteld en de trillingen van het trommelvlies weer efficiënt kunnen worden doorgegeven aan het slakkenhuis. De huid van de gehoorgang wordt samen met het trommelvlies terug geplaatst en er wordt een (in zalf gedrenkt) oorverbandje geplaatst.
Na de ingreep
Na de ingreep is de gehoorgang afgesloten en zal men tijdelijk minder goed horen. Soms is de wonde wat gevoelig en wordt er pijnmedicatie gegeven. Een enkele keer sijpelt er wat bloed door het oorverbandje naar buiten, hetgeen meestal spontaan stopt en in principe geen nadelige gevolgen heeft. De patiënten gaan meestal de tweede dag na de ingreep weer naar huis nadat het verbandje uit de gehoorgang is verwijderd en het binnenoor is gecontroleerd door middel van een audiogram met beengeleiding. In sommige gevallen kan, wanneer de arts en patiënt dit overeenkomen, de avond zelf het ziekenhuis verlaten worden onder bepaalde voorwaarden.
Weer thuis
Men hoeft geen wondzorg te verrichten. Er mag gedruppeld worden met oorsuspensie. Het gehoor is vaak nog niet goed doordat er bloed in het middenoor zit, hetgeen normaal is bij een ooroperatie. Dit kan een effect hebben tot soms 6 weken na de ingreep. Er mag geen water in de gehoorgang komen. We adviseren een sociale quarantaine van 4 weken om de kans op bovenste luchtweg infecties te beperken. Vanaf 4 weken na de ingreep mag conditietraining hervat worden. Contactsporten dienen best tot 8 weken na de ingreep vermeden te worden, alsook vliegen en andere grote drukveranderingen op het middenoor. Duiken met flessen wordt verder afgeraden.
Hoe moet een stapedotomie worden opgevolgd na de behandeling?
De eerste postoperatieve controle is meestal voorzien na 1-2 weken. Er wordt soms nog gedurende een korte periode in de gehoorgang gedruppeld en de patiënten komen nadien nog verschillende keren op controle. Tot de genezing van de huid in de gehoorgang volledig is, mag er geen water in de gehoorgang komen. Het gehoor zal regelmatig getest worden. Bij een (voorafbestaand) gemengd gehoorverlies is na voldoende genezing van het oor soms bijkomend nog een hoortoestel aanpassing noodzakelijk.
Wat zijn de mogelijke problemen na een stapedotomie?
Circa 95% van de patiënten die een stapedotomie ondergaat is zeer tevreden. Er kunnen wel nadelige effecten optreden in de eerste fase na de operatie. Deze zijn vrijwel altijd van voorbijgaande aard:
- Duizeligheid
De eerste dagen na de operatie is enige onzekerheid bij het lopen normaal. Duizeligheid na het plotseling bewegen van het hoofd kan nog enkele weken blijven bestaan. In uitzonderlijke gevallen houdt de duizeligheid langer aan. - Smaakstoornissen
De eerst weken na de operatie zijn smaakstoornissen niet ongebruikelijk (de smaakzenuw loopt deels door het middenoor en wordt vaak wat aan de kant geschoven. Ongeveer 1 op 6 van de patiënten houdt deze klacht langer, maar na een jaar zijn ook zij klachtenvrij. - Gehoorverlies
Bij ongeveer drie procent van de patiënten neemt het gehoorverlies toe door een complicatie in het genezingsproces. In één procent van de gevallen is dit gehoorverlies zo groot dat een hoortoestel niet meer voldoet. - Oorsuizen
Als het gehoor minder is geworden na de operatie kan het oorsuizen, als dit al aanwezig was, toenemen. In enkele gevallen ontstaat oorsuizen na de operatie. Maar meestal neemt het juist af. - Trommelvliesperforatie
Bij minder dan één procent ontstaat een gaatje in het trommelvlies.
Bron: Univ. dienst NKO, St. Augustinusziekenhuis, Wilrijk